Kalaallit Nunaanni pisortat nukissamik pilersuisoqarfiatut Nukissiorfiit ukiut 75-iliinini nalliussivaa

Ilulissat 1961. Assi: Forlaget Atuagkat

Ukiormanna ulloq 26. oktobarimi ukiut 75-it eqqorpiarpai Kalaallit Nunaanni pisortat innaallagissiorfiat siulleq atoqqarfissiorneqarmat.
Taamaalilluni nunami pisortat pilersuinerat Nuummi 1949-mi pilersinneqarpoq. Tamatuma kingornatigut Nukissiorfiit sarfaliuutaatigut uulia annertuupilussuaq aqqusaarivoq, maannakkullu erngup nukinganik nukissiorfiit kaavittuliorfiini imeq maanna aqqusaarisuuvoq, ullumikkullu Nukissiorfiit nunamut tamarmut pilersuiffiusumik nukissamik pilersuiffeqarpoq, tamatumani annertunerpaaq erngup nukinganit nukissamit ataavartumit pinngorfeqarluni.

Pisortat innaallagissiorfii siulliit

Kalaallit Nunaanni pisortat pilersuinerat tupinnaannartumik sukkassuseqartumik sanaartorfiuvoq. Nuummi 1949-mi pisortat innaallagissiorfiat siulleq atorneqalermalli ukiup tulliani Qaqortumi, Aasianni, Sisimiuni, aammalu aappaaguani 1951-mi aamma Paamiuni Maniitsumilu innaallagissiorfiit atoqqaarfissiortinneqarput.

Taamanili taaguuterput tassaanngilaq Nukissiorfiit, tassaavorli Grønlands Tekniske Organisation (GTO). Aatsaat taaguut Nukissiorfiit pissarsiaraarput, taamanikkullu aamma ilassutigaa Grønlands Energiforsyning.

Aallaqqaataaniilli pilersuinerup isumannaatsuutinnissaa isumaliutaavoq, tamatumuunakkut illoqarfinni innaallagissiorfinnik sillimmatissanik sanaartornissat pilersaarutigineqarlutik. Aatsaalli tamanna 1979-mi piviusunngorpoq, ukiullu tallimat qaangiummata illoqarfiit tamarmik innaallagissiorfimmik sillimmataasussamik pilersugaasimapput, taanna innaallagissiorfimmi pingaarnermi qamittoortoqassappat atorneqarsinnaassalluni.

Nuuk 1949. Assi: Forlaget Atuagkat

Uuliamit erngup nukinganut

1970-ikkunni uulia pillugu ajornartoorfiusumut atatillugu uuliamut taarsiullugu allatut qinigassatut pilersuisarfissatut nunami erngup nukinganik nukissiorfiliornissat pillugit isumaliutit aallartipput. 1990-imi nunami erngup nukinganik nukissiorfimmik siullermik anginerpaamillu sanaartorneq aallartippoq, ukiullu pingasut qaangiummata atoriaannanngorluni Nuummut pilersuisoqarfik Utoqqarmiut Kangerluarsunnguat piareerpoq. Ukiut 20-t tulliit ingerlaneranni erngup nukinganik nukissiorfinnik sisamanik sanaartortoqarpoq, taamaalillunilu ullumikkut illoqarfinnik arfinilinnik – Utoqqarmiut Kangerluarsunnguaq (Nuuk), Tasiilaq, Qorlortorsuaq (Qaqortoq aamma Narsaq), Sisimiut, aamma Paakitsoq (Ilulissat) – pilersuiffigisaannik Nukissiorfiit tallimanik erngup nukinganik nukissiorfeqarpoq.

Erngup nukinganik nukissiorfiliornerit nassatarisimavaat sarfamik aamma kiassarnermik pilersuiffiusunik Kalaallit Nunaanni uagut nammineq nukissamik tunisassiorsinnaanerput, tamatumalu kingorna nunatsinni nukissiorfinnit erngup nukinganik nukissap pingaarnerpaasimanera paasinarsisippaa.

Utoqqarmiut Kangerluarsunnguat 1990.

Nukissiorfiit siunissami

Illoqarfiit aamma nunaqarfiit ataatsimoorussatut pilersuinermut aqqutissiamik attavilersugaanatik nukissiornermik pilersuinermik ingerlatsineq tamatigut ajornartorsiutitaqanngitsumik ingerlaneq ajorpoq. Taamaakkaluartoq ullut tamaasa nunami inuttaasut innaallagissamik, imermik aamma kiassarnermik pilersorsinnaanerat Nukissiorfiit iluani tulluusimaarutigaarput. Ukiut 75-it ingerlaneranni Kalaallit Nunaat nukissamik pilersuisimasut eqeersimaarlutillu pilersitsiniartut suleqatit tumaat atuarpagut.

Siunissamut tunngatillugu Nukissiorfiit iluani nukissanik ataavartunik sumi periarfissaqarfiusut atorlugit sunniuteqarluartumik pilersuinerup sulissutiginera nanginniarparput.

Tamanna ilaatigut illoqarfinni arlalinni innaallagissap aqqutaata nukittorsarneratigut, erngup nukinganik nukissiorfiullutik illoqarfinni innaallagissamut aqqusersuinermik suliniutinik atuutsitsilernertigut, aamma anorip aamma seqerngup nukinganik atuilluni aallarniutitut suliniutinik pilersitsinertigut iliuuseqarfigissavarput. Kalaallit Nunaanni erngup nukinganik suli iluaqutigineqanngitsumik peqarpoq, taamaattumillu Aasiaat aamma Qasigiannguit pilersornissaannut erngup nukinganik nukissiorfimmik nutaamik sanaartorneq, aamma NunaGreenimik suleqateqarluta Utoqqarmiut Kangerluarsunnguata allinissaa Nukissiorfiit qilanaarai.

Nalliuttorsiorneq tallimanngornermi ull. 25. oktobarimi Nukissiorfiit ingerlatsiviini tamani suliffiup iluani malunnartinneqarpoq.